IVF – nowoczesne leczenie niepłodności

IVF to skrót od in vitro fertilisation. Oznacza procedurę, powszechnie zwaną in vitro, w której poza ciałem kobiety dochodzi do zapłodnienia i pierwszych etapów rozwoju zarodka. Jest obecnie najbardziej zaawansowanym sposobem leczenia niepłodności, nieporównywalnym z żadnym innym.

Nieporównywalność dotyczy sposobu zapłodnienia, gdyż we wszystkich innych metodach leczenia niepłodności, na przykład w inseminacji, zapłodnienie musi dokonać się w organizmie kobiety. W innych metodach nie mamy fizycznego wpływu bezpośrednio na proces łączenia się plemnika z komórką jajową. W przypadku in vitro taki wpływ już mamy.

Kiedy biologiczny zegar tyka…

IVF nie jest pierwszym sposobem leczenia, jakie oferowane jest osobom zgłaszającym chęć posiadania potomstwa, które mają problem z poczęciem. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy z przyczyn biologicznych nie ma możliwości, aby do zapłodnienia doszło w organizmie kobiety, na przykład kiedy kobieta przeszła operację wycięcia jajników. Bywa też metodą pierwszego wyboru, kiedy istotnym parametrem jest wiek kobiety.

Obecnie istnieje tendencja do przesuwania leczenia niepłodności na coraz późniejszy okres życia, przy czym granicę wyznacza właśnie głównie wiek kobiety. Istnieje bowiem znaczna różnica między możliwościami biologicznymi kobiet 20-30-letnich a kobiet w wieku 40+. W wielu klinikach przyjęło się, że graniczny wiek do leczenia niepłodności to 42 lata. Wynika to z faktu, że w tym wieku naturalne ciąże zdarzają się już bardzo rzadko i jest duży odsetek nieprawidłowych ciąż, co wynika z biologii i genetyki.

IVF – procedura kilkuetapowa

Technik in vitro jest kilka, ale obecnie kluczowe znaczenie w praktyce klinicznej w ginekologii ma technika IVF-ET (ang. in vitro fertilization-embryo transfer), która polega na połączeniu plemnika z komórką jajową w warunkach laboratoryjnych i umieszczeniu kilkudniowego zarodka w jamie macicy. Dobór odpowiedniej metody IVF zależy od warunków biologicznych, które charakteryzują konkretne osoby starające się o dziecko – między innymi od przyczyny niepłodności.

IVF jest procesem złożonym, w którym zawsze główną rolę odgrywa komponenta medyczna, ale istotny bywa też element pozamedyczny, na który składają się na przykład życzenia pary, względy etyczne. Pacjentki powinny pamiętać, że IVF jest procedurą rozciągniętą w czasie i trwa od dwóch do kilku miesięcy. Czas ten jest przeznaczony dla realizację etapów przygotowawczych i samego in vitro. Procedura kwalifikacyjna do IVF jest kilkuetapowa i obejmuje badania wstępne, czas na zastanowienie się, rozmowy z psychologiem. Następny etap to diagnostyka, która ma dostarczyć jak najwięcej informacji na temat zdrowia przyszłych rodziców. Zakres badań, które wykonuje się przed zastosowaniem procedury wspomaganego rozrodu, jest regulowany ustawowo. Na kolejnym spotkaniu z przyszłymi rodzicami analizowana jest dokumentacja, a także pozyskiwane są zgody od pacjentów na procedury, którym będą poddawani. Dotyczy to między innymi kwestii związanych z zamrażaniem zarodków i regulowanej ustawą konieczności wykonania tego właśnie elementu in vitro. Zdarza się bowiem, że pacjenci nie mają pełnej świadomości co do dalszych losów niewykorzystanych embrionów. Jest to ważne, ponieważ IVF nie zawsze kończy się sukcesem, a zamrożone zarodki w razie niepowodzenia mogą być wykorzystane w kolejnym podejściu do in vitro.

Poczęcie metodą in vitro

Sama procedura in vitro trwa około miesiąca. Rozpoczyna się 8-10-dniową stymulacją lekami – pacjenci przyjmują je w warunkach domowych. Następny etap to dzień pobrania komórek jajowych – partnerzy przychodzą wtedy do kliniki razem. Od mężczyzny pobierane jest nasienie, natomiast od pacjentki – poddanej kilkuminutowemu zabiegowi w znieczuleniu ogólnym – po nakłuciu jajników pobiera się komórki jajowe. Od tego momentu zaczyna się 5-6-dniowa procedura biologiczna zakończona podaniem do macicy najczęściej jednego zarodka. W warunkach laboratoryjnych stymuluje się komórki jajowe, plemniki są selekcjonowane, dochodzi do fizycznego procesu połączenia między komórką jajową i plemnikiem, a także prowadzona jest obserwacja procesów podziałowych w zapłodnionej komórce jajowej. Na końcu następuje podanie zarodka i mrożenie niewykorzystanych embrionów.

IVF to kosztowna procedura, ale istnieją dwa źródła jej finansowania. Pierwszy kanał obejmuje realizowane przez NFZ dofinansowanie zakupu leków dla pacjentek, które spełniają określone przepisami kryteria. Drugi kanał to programy lokalne i administracyjne. Taki program działa na przykład w Warszawie. Mogą z niego skorzystać mieszkanki stolicy poddające się IVF w naszej Klinice Leczenia Niepłodności InviMed.

Bezpieczeństwo to priorytet

Ciąża i liczba pozyskanych zarodków są w IVF istotne, ale dla nas najważniejsza jest kwestia bezpieczeństwa, czyli eliminowanie i minimalizowanie jakichkolwiek powikłań, które mogłyby pojawić się w procesie leczenia. Dla pacjentów ważna jest także możliwość przeprowadzenia badania genetycznego zarodków i badań własnego genomu. Obecnie badania genetyczne związane z in vitro nie są wykorzystywane powszechnie, ale jest całkiem prawdopodobne, że za 10–15 lat staną się standardem. Trend ten widać już w upowszechnianiu się w diagnostyki genetycznej przyszłych rodziców. Przykładem jest test CGT – nowoczesne badanie zgodności genetycznej dostępne w InviMed dla każdej osoby zainteresowanej lepszym poznaniem swojego genomu. Można dzięki niemu określić bezobjawowe nosicielstwo znanych mutacji genów, które u potomstwa badanych osób mogłyby doprowadzić do wystąpienia poważnych zaburzeń genetycznych.