Jeśli chodzi o dostępność terapii onkologicznych, to nie ma w Polsce żadnych ograniczeń w odniesieniu do wieku pacjenta. Istnieją jednak przeciwwskazania do podjęcia leczenia lub zastosowania określonej metody terapii u osoby starszej.
Typowe nowotwory wieku starszego to rak jelita grubego, czerniak, nowotwory skóry inne niż czerniak, nowotwory układu rodnego u kobiet, a u mężczyzn – nowotwory prostaty. Nowotwór gruczołu krokowego może pojawić się nawet u 100% mężczyzn w wieku podeszłym, jednak u niektórych chorych nie daje on żadnych objawów i jest tylko nowotworem poddawanym obserwacji.
Im zdrowszy tryb życia się prowadziło, tym bardziej rosną szanse na długie życie i zmniejsza się ryzyko zachorowania na nowotwór. Generalnie jednak zachorowalność na nowotwory rośnie wraz z wiekiem. Dotyczy to części nowotworów wieku podeszłego – można szacować, że około 50% chorych z nowotworami w Polsce stanowią osoby po 65. roku życia.
Leczenie z uwzględnieniem wieku chorego
Leczenie chorych z wieku podeszłym wiąże się z ograniczeniami wynikającymi z chorób współistniejących, stanu ogólnego chorego i jego stopnia sprawności. Im chory jest starszy, tym częściej jest wdrażana ocena geriatryczna pacjenta – dostarcza ona informacji umożliwiających podjęcie decyzji o tym, czy możemy zastosować konkretną metodę leczenia, na przykład leczenie skojarzone w ramach leczenia systemowego.
Trzeba podkreślić, że podeszły wiek nie stanowi generalnie sam w sobie czynnika dyskwalifikującego do leczenia przeciwnowotworowego. Szczególnie, że u chorych będących w dobrej formie leczenie to jest tak samo skuteczne, a może nawet skuteczniejsze w porównaniu do wyników uzyskiwanych u reszty populacji. Zatem nowoczesne leczenie nowotworów – biorąc pod uwagę korzyści i powikłania – jest możliwe do stosowania również u seniorów, pod warunkiem uwzględnienia czynników związanych z wiekiem chorych. Dotyczy to między innymi immunoterapii, ale również niektórych sposobów leczenia systemowego, jak leczenie ukierunkowane molekularnie czy hormonoterapia. Jeżeli chodzi o radioterapię, to nie ma ograniczeń wiekowych do jej stosowania, choć dużo częściej wykorzystujemy u seniorów tak zwaną radioterapię hipofrakcjonowaną, polegającą na stosowaniu większych dawek promieniowania w mniejszej ich liczbie. W wieku podeszłym, niestety, częściej rezygnuje się z leczenia okołooperacyjnego.
Większy wkład lekarzy POZ
Problemy w opiece osób starszych są bardzo złożone. Terapia powinna być wysoce zindywidualizowana, aby nie zaburzyć kruchej równowagi, która u pacjenta istnieje. Niestety, jest ograniczony dostęp do bezpłatnych badań przesiewowych dla seniorów. Są one dostępne dla określonych grup wiekowych w tych okresach życia człowieka, kiedy istnieje zagrożenie określonym nowotworem, a jednocześnie przyniosą one największy zysk populacyjny. Stąd przesiewową mammografię dedykuje się osobom między 50. a 70. rokiem życia (choć obecnie wydłużono jej dostępność do 74 roku życia), a kolonoskopię osobom między 50. a 65. rokiem życia. Pod uwagę należy brać i to, że 80-latek, z uwagi na wiek, nie jest objęty regularnym screeningiem medycznym, bo musi się cechować jeszcze wydolnością narządów do danej diagnostyki. Jeśli, na przykład, wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej z kontrastem, to u pacjenta muszą prawidłowo funkcjonować nerki.
Nie ma też w naszym kraju specjalnych zespołów wsparcia pacjenta geriatrycznego, podobnych tym, które powstają już w części krajów Europy Zachodniej. Stanowią one istotny element opieki medycznej nad pacjentem w wieku podeszłym.
W nadzorze nad uczestnictwem seniorów w badaniach przesiewowych mógłby zaznaczać się dużo większy udział lekarza rodzinnego, bo osoby starsze częściej zgłaszają się do tego specjalisty w porównaniu do osób młodych. Wykrywanie nowotworów piersi czy skóry mogłoby mieć miejsce podczas standardowego badania medycznego i tak naprawdę powinno być przeprowadzone również przez lekarza rodzinnego. Byłoby to bardzo przydatne. Niestety, w Polsce system właściwej opieki onkologicznej w ramach POZ praktycznie nie istnieje – za wyjątkiem pojedynczych zaangażowanych lekarzy specjalistów medycyny rodzinnej.
