Zgodnie z krajowym programem szczepień każda kobieta powinna zostać poddana szczepieniom ochronnym zarówno przed, jak i w trakcie ciąży. Warto wcześniej zaplanować to z ginekologiem.
Specjalista Położnictwa i Ginekologii
Szpital Zakonu Bonifratrów w Katowicach
Przed ciążą zalecana jest profilaktyka przeciw ospie wietrznej, odrze, śwince, różyczce, WZW-B oraz grypie. Przeciwskazane jest szczepienie preparatami żywymi na 4 tygodnie przed planowaną ciążą. Jednak, jak wskazują publikacje, zaszczepienie ciężarnej szczepionką żywą, nie powodowało zakażenia, wad płodu czy powikłań przebiegu ciąży.
W ciąży bezpieczne są szczepionki inaktywowane oraz toksoidy. Zalecane są preparaty przeciw WZW-B, grypie i krztuścowi (szczepionka dTpa). W szczególnych sytuacjach klinicznych dopuszczone są szczepienia ciężarnych przeciw WZW-A, polio, meningokokom, japońskiemu zapaleniu mózgu oraz przeciw wściekliźnie, jako profilaktyka poekspozycyjna.
Należy podkreślić, że szczepienie w ciąży chroni matkę i płód. Co więcej, przekazanie przeciwciał przez łożysko, wyposaża niemowlaka w pierwszych miesiącach życia w niezbędne elementy układu odpornościowego. Szczepienie ciężarnych dodatkowo ogranicza transmisję zakażenia z matki na potomstwo we wczesnym okresie życia dziecka.
Szczepionka przeciw WZW-B zawiera oczyszczony antygen powierzchniowy wirusa, a więc składnik, który nie może zaszkodzić rozwijającemu się płodowi. Szczepienie ma 3 dawki, a pierwszą podajemy od drugiego trymestru ciąży. Szczepienie jest o tyle ważne, że transmisja wirusa przebiega najczęściej podczas porodów zabiegowych, nacięć krocza czy cięcia cesarskiego.
Grypa jest wysoce zaraźliwa chorobą i każdego roku wywołuje epidemie. Przebieg grypy u ciężarnych często wymaga hospitalizacji oraz wiąże się z wysokim ryzykiem powikłań matczyno-płodowych. Gorączka w przebiegu grypy w ciąży może powodować wady cewy nerwowej u płodu, encefalopatię i porażenie mózgowe. Infekcja wirusem grypy wiąże się z większym ryzykiem przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego, porodu przedwczesnego, poronienia czy nawet zgonu ciężarnej. Szczepionka zawiera inaktywowane fragmenty wirusa lub powierzchniowe białka wirusa grypy, nie mające niekorzystnego wpływu na płód. Szczepienie wykonuje się w okresie jesienno-zimowym, niezależnie od tygodnia ciąży. Dzięki transportowi przeciwciał przez łożysko, szczepienie chroni niemowlę przed zachorowaniem na grypę w pierwszych 6 miesiącach życia. Co również ważne, w mleku kobiet szczepionych w czasie ciąży występują przeciwciała przeciwko grypie, co jest dodatkowym źródłem ochrony.
W ciągu ostatnich lat obserwowany jest wzrost liczby zachorowań i zgonów z powodu krztuśca u niemowląt. Krztusiec u małego dziecka rodzi konieczność hospitalizacji i może powodować zagrożenie życia. Chorobie często towarzyszą napady drgawek i bezdechów oraz może pozostawić trwałe uszkodzenia neurologiczne. Szczepionka przeciw krztuścowi, błonicy i tężcowi, która zawiera toksoid tężcowy i błoniczy oraz antygen pałeczki krztuśca charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa dla ciężarnej oraz płodu. Iniekcja zalecana jest między 27. a 36. tyg. w każdej ciąży, niezależnie od wcześniejszego szczepienia.
Należy stanowczo podkreślić, że ciąża jest stanem, w którym można, a nawet trzeba wykonać szczepienia ochronne. Strategia taka skutecznie zmniejsza ryzyko ciężkich zachorowań i umieralności kobiet oraz poprzez zapewnienie płodowi matczynych przeciwciał, zmiejszenie zachorowań i umieralności niemowląt. Co ważne, szczepienia w ciąży wiążą się z bardzo niskim ryzykiem niepożądanych odczynów poszczepiennych!
