Nie ma w pediatrii drugiej takiej wizyty, jak patronaż. Dwie osoby spotykają się po raz pierwszy. Nowy człowiek, który niedawno opuścił przytulny brzuch mamy. I lekarz, który ma się nim od strony medycznej opiekować.
Ciąża już za Wami. Pobyt na Oddziale Neonatologii też. Noworodek przebywa w domu z rodziną i z każdym dniem poznajecie się coraz lepiej. Do domu przyjeżdża położna na swoje wizyty patronażowe, żeby ocenić dobrostan malucha oraz zatroszczyć się o mamę w połogu.
A potem odbywa się pierwsza wizyta noworodka u jego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Taka wizyta w przypadku dzieci, u których nie obserwowaliśmy niepokojących objawów po porodzie, jest planowana zwykle ok. 7 dni po opuszczeniu Oddziału Neonatologii. Jeśli neonatolodzy chcą, żeby lekarz POZ zobaczył dziecko wcześniej, wydadzą Wam indywidualne zalecenia podczas wypisu ze szpitala (tak się może zdarzyć np. u dzieci leczonych na oddziale z powodu infekcji wrodzonych, dzieci słabo przybierających na masie, z nasiloną żółtaczką).
Dlatego o wyborze lekarza POZ (lekarza rodzinnego/pediatry) warto pomyśleć już pod koniec ciąży, żeby po urodzeniu dziecka od razu zapisać je do danej przychodni.
Warunki organizacyjne i lokalowe bywają różne, ale przychodnie starają się na miarę swoich możliwości, żeby noworodki nie były przyjmowane w tym samym czasie, co dzieci chore albo przynajmniej żeby nie czekały wśród nich w kolejce. Warto wcześniej zapowiedzieć się telefonicznie i dokładnie ustalić termin takiej wizyty.
Po co w ogóle zaleca się wizytę u lekarza wszystkim noworodkom, również tym zdrowym?
Głównie po to, że w ciągu tych dni spędzonych z dzieckiem w domu, mogą pojawić się nowe problemy lub wątpliwości. Wiele rzeczy może niepokoić rodziców, zwłaszcza jeśli to ich pierwsze dziecko. Myślę, że idąc na patronaż warto spisać listę pytań, żeby nie zapomnieć ich podczas wizyty. Rolą lekarza jest zebrać dokładny wywiad na temat ciąży, porodu i zachowania noworodka w domu oraz odpowiedzieć na pytania opiekunów i służyć poradą.
Z drugiej strony rodzice mogą nie wyłapać nieprawidłowości, które dzięki tej wizycie zauważy lekarz – np. że skóra dziecka jest zażółcona (jeśli ktoś widzi żółtaczkę noworodkową po raz pierwszy nie zawsze wie, z czym ma do czynienia) albo że maluch słabo przybiera na masie ciała. Patronaż daje też okazję, by ocenić stan emocjonalny rodziców i wychwycić pierwsze objawy, mogące świadczyć o depresji poporodowej.
Lekarz bada dziecko w całości, ocenia odruchy, napięcie mięśniowe, kikut pępowiny, stawy biodrowe. Zapoznaje się też z dokumentacją z Oddziału Neonatologii (pamiętajcie, by zabrać ją ze sobą), żeby sprawdzić, czy ten konkretny mały pacjent potrzebuje dodatkowych działań. Udziela również rodzicom informacji na temat aktualnego kalendarza szczepień.
Przybieranie na masie ciała to objaw, który odzwierciedla stan ogólny niemowlęcia. Dlatego wykonywane przez położoną i lekarza pomiary masy ciała noworodka (ważonego na golasa!) są jednym z najważniejszych zadań patronażu. Na podstawie najniższej masy po porodzie oraz aktualnie zmierzonej obliczamy precyzyjnie, ile gramów na dobę przybrało dziecko. Norma w pierwszych 3 miesiącach życia to 26-31 g na dobę.
Prawidłowy przyrost masy ciała zwykle świadczy o tym, że dziecko jest aktywne i nie ma istotnej infekcji. Taki wynik pomiaru może wstępnie rodziców i lekarza uspokoić. Jeśli przyrosty masy ciała są za niskie, należy znaleźć przyczynę. Być może technika karmienia wymaga poprawy albo mamy do czynienia z problemem zdrowotnym, który właśnie się ujawnia. W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym sumujemy, ile ml mleka dziecko zjada w ciągu doby. Jeśli maluch jest karmiony piersią, oceniamy tzw. wskaźniki skutecznego karmienia. Często na tym etapie udaje się w wywiadzie znaleźć przyczynę nieprawidłowości. Ustalamy wspólnie, co należy poprawić oraz termin kolejnej wizyty, żeby ocenić, czy działanie przyniosło skutek. Jeśli mama chce karmić piersią, a sprawia jej to trudność, warto zasięgnąć także porady Doradczyni Laktacyjnej.
Mam nadzieję, że to pierwsze spotkanie Waszego dziecka z jego lekarzem, pozostawi Was z uczuciem, że macie w tym lekarzu wsparcie na początku rodzicielskiej drogi.