U chorych na zaawansowane czerniaki, dzięki odpowiedniej sekwencji różnych terapii, potrafimy osiągnąć spektakularne wyniki oraz znacznie poprawić jakość życia chorych.
U chorych na czerniaki o niskim stopniu zaawansowania podstawową formą leczenia jest chirurgiczne usunięcie zmiany. Inaczej jest w przypadku, gdy choroba jest bardziej zaawansowana lub stwierdza się przerzuty do innych narządów. Wówczas sięgamy po nowoczesne leczenie systemowe, które opiera się o leki ukierunkowane molekularnie, takie jak inhibitory BRAF/MEK, oraz immunoterapię. Przed erą nowoczesnych terapii wyniki leczenia u chorych na zaawansowane/rozsiane czerniaki były złe, a mediana przeżycia całkowitego sięgała zaledwie 6 miesięcy. Obecnie rokowanie u tych chorych uległo znacznej poprawie, a 5-letnie przeżycia notujemy u ponad 50% chorych.
W czerniaka na dwa sposoby
Jednym ze sposobów leczenia chorych na czerniaki jest leczenie ukierunkowane molekularnie, które jest stosowane w momencie, gdy w komórkach czerniaka stwierdzona zostaje mutacja w genie BRAF. Jest to terapia doustna, która jest przyjmowana przez chorych w warunkach domowych. Wprowadzenie inhibitorów BRAF/MEK było ogromnym przełomem w terapii chorych na czerniaka, ponieważ efekty widoczne są często już po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia. Dzięki temu można szybko zatrzymać proces nowotworowy i znacznie poprawić jakość życia chorych. Obecnie w Polsce dostępne są trzy pary inhibitorów BRAF/MEK. Są one zarejestrowane do leczenia chorych na czerniaki i refundowane w Polsce w ramach programu lekowego.
Immunoterapia, która jest oparta o inhibitory punktów kontrolnych, stanowi drugi sposób leczenia u chorych na czerniaki. Immunoterapia jest leczeniem dożylnym, stosowanym w postaci wlewów w warunkach szpitalnych. Należy jednak zaznaczyć, że immunoterapia jest skuteczna niezależnie od statusu mutacji BRAF, czyli zarówno u chorych „BRAF+”, jak i „BRAF-”. Immunoterapia nie działa bezpośrednio na komórki czerniaka, ale poprzez stymulację układu odpornościowego chorego. Dzięki temu, aktywowane komórki układu odpornościowego chorego mogą niszczyć nowotwór i przez to powodować długotrwałą odpowiedź na terapię, a w niektórych przypadkach nawet całkowite wyleczenie.
Żonglowanie terapiami
Leczenie ukierunkowane molekularnie w większości przypadków daje odpowiedzi na terapię w bardzo krótkim czasie i zatrzymuje proces nowotworowy na długi okres. Niestety, u części chorych rozwija się oporność na inhibitory BRAF/MEK i dochodzi do nawrotu choroby. Wówczas należy zastosować inny rodzaj terapii, np. immunoterapię. Immunoterapia rozwija wolniej swój efekt terapeutyczny, ale w większości przypadków można przypuszczać, że będzie on się utrzymywał zdecydowanie dłużej, nawet przez wiele lat.
Decyzja o zastosowaniu odpowiedniej sekwencji terapeutycznej, szczególnie u chorych „BRAF+” (leczenie ukierunkowane molekularnie, a później immunoterapię, albo odwrotnie – najpierw immunoterapia, a następnie leczenie ukierunkowane molekularnie) jest niezwykle ważna, ponieważ będzie ona warunkowała późniejsze wyniki leczenia. W zależności od obecności mutacji BRAF, stanu chorego, dynamiki procesu nowotworowego, obecności chorób współistniejących oraz stopnia zaawansowania, jak również preferencji pacjenta wybierany jest optymalny sposób leczenia dla każdego chorego. Obecnie w Polsce w ramach programów lekowych mamy dostępne wszystkie opcje terapeutyczne, co daje możliwość doboru najlepszej opcji dla naszych chorych.
W programie lekowym, oprócz leczenia ukierunkowanego molekularnie i immunoterapii u chorych na zaawansowane/rozsiane czerniaki, mamy jeszcze możliwość stosowania leczenia uzupełniającego (adjuwantowego) dla chorych w stopniu III i IV po radykalnym leczeniu chirurgicznym. W leczeniu tym mamy do wyboru immunoterapię (pacjenci „BRAF+” i pacjenci „BRAF-”), jak i inhibitory BRAF/MEK (pacjenci „BRAF+”).
Należy również wspomnieć o możliwości leczenia chorych w ramach badań klinicznych, gdzie stosowane są nowe leki. Jest to niezwykle ważna opcja terapeutyczna dla pacjentów, którzy wyczerpali możliwości standardowych terapii..
Spektakularna poprawa jakości życia
U pacjentów ze znaczną dynamiką choroby, która najczęściej dotyczy chorych „BRAF+”, zastosowanie inhibitorów BRAF/MEK jest w stanie szybko zahamować proces nowotworowy i w krótkim czasie zmniejszyć niekorzystne objawy spowodowane przez nacieki nowotworowe, przede wszystkim dolegliwości bólowe lub ograniczenia ruchowe. Ma to bardzo korzystny wpływ na jakość życia pacjenta i jego samopoczucie. Umożliwia poprawę stanu ogólnego, a co za tym idzie – również powrót do normalnego funkcjonowania. Także efekty leczenia immunoterapią są często spektakularne i powodują znaczną poprawę w jakości życia chorych. Leki te nie powodują w większości przypadków poważnych toksyczności, co przekłada się na dobrą jakość życia chorych. Wielu chorych w czasie stosowania inhibitorów BRAF/MEK czy immunoterapii pracuje, aktywnie uczestniczy w życiu rodzinnym i towarzyskim. Leczenie – nawet stosowane długotrwale – jest bardzo dobrze tolerowane. Możliwe są, oczywiście, powikłania związane z terapią, ale coraz lepiej radzimy sobie z nimi.
