Jeżeli weźmiemy pod uwagę czynniki, które warunkują powstanie otyłości i predestynują do wystąpienia cukrzycy, to Polska na tle innych państw europejskich nie wygląda dobrze – nasz kraj pod kątem aktywności fizycznej znajduje się na trzecim miejscu od końca.
Cukrzyca i otyłość są chorobami ściśle związanymi z niewłaściwym stylem życia. Często idą w parze z takimi schorzeniami, jak nadciśnienie, zaburzenia gospodarki lipidowej, podniesione stężenie cholesterolu; i ich powikłaniami, na przykład miażdżycą czy chorobą zakrzepowo – zatorową. Najczęściej problemy z otyłością i cukrzycą zaczynają się od nadmiaru kalorii w diecie i niewłaściwego modelu żywieniowego oraz braku aktywności fizycznej.
Styl życia Polaków – do poważnej zmiany
Są modele matematyczne, które pokazują, że gdybyśmy dorównali liderom w zakresie aktywności fizycznej – na przykład Austrii, która jest na pierwszym miejscu w Europie pod tym względem – wówczas śmiertelność z powodu chorób układu krążenia związanych z otyłością i cukrzycą byłaby w naszym kraju rocznie mniejsza o prawie 20%. Istnieje zatem ogromne wyzwanie, aby doprowadzić do modyfikacji stylu życia Polaków.
Przypadków nadwagi i otyłości w Polsce jest bardzo dużo – choroby te dotykają około 2/3 dorosłej populacji. Coraz częściej również schorzenia te notuje się u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych. To poważny problem, gdyż rośnie pokolenie, które będzie chorowało na otyłość i cukrzycę oraz powikłania, wynikające z tych chorób. Przekładać się to będzie negatywnie na jakość życia i jego długość.
Średni oczekiwany czas życia, wydłużony przez postęp medycyny, niestety, już zaczyna się skracać, a przyspieszyła to jeszcze pandemia i wymuszone przez nią zmiany w aktywności fizycznej oraz modelach żywieniowych. Spowodowało to, że przeciętnie masa ciała Europejczyka zwiększyła się o 4-6 kg. Przed lekarzami pojawia się więc wielkie wyzwanie medyczne.
Holistyczne podejście i edukacja – klucze do zdrowia kolejnych pokoleń
Bardzo ważne jest holistyczne podejście do profilaktyki i leczenia cukrzycy i otyłości – głównie przez wzgląd na istotne powiązania tych schorzeń z chorobami serca i układu krążenia. Zapobieganie otyłości i cukrzycy wymaga dobrego stylu życia, czyli odpowiednio zbilansowanej diety, ruchu, dbania o prawidłową masę ciała. Do profilaktyki potrzeba jednak wiedzy.
Mam nadzieję, że poprzez różne aktywności edukacyjne społeczeństwo będzie bardziej świadome tego, że otyłość to nie defekt estetyczny, ale poważna choroba, która wymaga leczenia. Niedawno powstało Polskie Towarzystwo Leczenia Otyłości, w którego zarządzie mam przyjemność pracować. Ambicją tego stowarzyszenia jest promowanie wiedzy na temat otyłości jako choroby przewlekłej, która skraca życie i pogarsza jego jakość, gdyż jest związana z wystąpieniem wielu powikłań ze strony rozmaitych układów i narządów, w tym ze strony układu sercowo-naczyniowego.
Program CCD kontra cukrzyca
W Polsce system edukacji w odniesieniu do zagadnień związanych z otyłością, cukrzycą i ich powikłaniami jest na razie ogromną przestrzenią do poprawy. Także w szkolnictwie. Ufam, że nauczyciele, którzy będą pracować z dziećmi, będą stanowić źródło wiedzy – jest to możliwe pod warunkiem, że sami zostaną wyedukowani. Między innymi edukacji służy globalny Program CCD (Cities Changing Diabetes), do którego w naszym kraju włączyły się Warszawa i Kraków, a jego celem jest zahamowanie wzrostu zachorowań na cukrzycę. Ukierunkowany jest on na propagowanie zdrowych zachowań w kontekście profilaktyki cukrzycy i otyłości oraz ich powikłań. To projekt zaplanowany do realizacji w dłuższej perspektywie, który łączy wiele środowisk na rzecz poprawy sytuacji mieszkańców aglomeracji miejskich. Perspektywa poprawy wiedzy na temat otyłości i cukrzycy musi być rozłożona na lata, gdyż chcemy wyedukować nauczycieli, poprzez nich – uczyć dzieci, a przez dzieci – dorosłych. Jako Rada Naukowa Programu CCD, zdecydowaliśmy, że właśnie na tej grupie, w pierwszej kolejności, skupimy nasze działania. Trzeba jednak szukać środków na realizację zadań, wynikających z inicjatyw takich, jak Program CCD – rozmawialiśmy o tym na ostatnim Kongresie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Obowiązująca w Polsce opłata cukrowa jest w mojej opinii absolutnie dobrym rozwiązaniem. Kolejnym etapem mogłoby być opodatkowanie żywności, która sprzyja otyłości. Taki podatek działa od 2011 r. na Węgrzech – objęto nim wysokoprzetworzoną żywność zawierającą cukier i sól. Z pozyskiwanych środków można byłoby przeznaczyć pewną pulę na edukację nauczycieli i w następnym kroku – dzieci. Można by wykorzystywać te środki na naukę, promowanie zdrowych zachowań i aktywności fizycznej, na kształtowanie nowych modeli żywieniowych – w pierwszej kolejności wśród dzieci, młodzieży i młodych dorosłych, a później pozostałych dorosłych.
