Trzeba mieć na uwadze, że nefropatia cukrzycowa, choć jest chorobą mało znaną i przez długi czas nie dającą żadnych symptomów, nie jest chorobą rzadką. Jest podstępna i groźna.
Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) jest jednym z późnych powikłań cukrzycy. Pierwsze zmiany w nerkach stają się widoczne przeciętnie po 5-10 latach, ale pierwszy sygnał rozwijającej się nefropatii cukrzycowej pojawia się wcześniej – to wykrywany laboratoryjnie białkomocz.
Nie za każdym razem udaje się udowodnić, że choroba przewlekła nerek jest powikłaniem cukrzycy. Cukrzyca bowiem nie chroni przed rozwojem innych schorzeń nerek, a pacjenci z innymi chorobami nerek mogą także mieć cukrzycę. Niemniej, nefropatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną rozpoczynania leczenia dializami. Z tego powodu każdy pacjent, który ma cukrzycę, musi być bardzo uważnie kontrolowany pod kątem zarówno cukrzycowej choroby nerek, jak i innych chorób nerek. Nie może być tak, że pacjent z cukrzycą nie ma regularnie oznaczanego stężenia kreatyniny i wykonywanego badania ogólnego moczu, ponieważ te właśnie badania umożliwiają wykrycie wczesnej dysfunkcji nerek – najprawdopodobniej spowodowanej cukrzycą (ale tylko – najprawdopodobniej).
Nefropatia cukrzycowa znacznie skraca życie
Rozpoznanie musi być bardzo dokładne, ponieważ leczenie w nefropatii cukrzycowej jest inne niż w pozostałych chorobach nerek. Leczenie cukrzycowej choroby nerek opiera się przede wszystkim na doskonałej kontroli glikemii i stosowaniu leków dobranych odpowiednio do stanu pacjenta, natomiast leczenie innych chorób nerek u pacjentów z cukrzycą wymaga często terapii przeciwzapalnej albo immunosupresyjnej.
Ponieważ jest to zupełnie inne leczenie, ogromną rolę odgrywają tu wczesna diagnostyka i wczesne rozpoczęcie odpowiedniej terapii. Celem jest bowiem uniknięcie tego, co najtragiczniejsze, czyli całkowitego wyniszczenia nerek. Jest to również ważne z tego powodu, że cukrzyca skraca życie, ale choroba nerek skraca życie jeszcze bardziej. Każdy, kto ma przewlekłą chorobę nerek, na przykład nefropatię cukrzycową, ma o około 30% krótszą oczekiwaną długość życia – niezależnie od wieku. Zatem u 40-latka to około 12 lat skróconego czasu życia.
Jeśli nie dopilnuje się diagnostyki i leczenia i dopuści do tego, aby doszło do uszkodzenia ponad 50% nerek, wówczas oczekiwany czas przeżycia skraca się o 80%. Oznacza to, że ktoś będzie żył tylko 20% tego, co powinien! Warto więc walczyć, aby cukrzyca nie doprowadziła do uszkodzenia nerek. Trzeba ją jednak zacząć wcześnie leczyć i robić to dobrze oraz systematycznie.
Od pacjenta zależy, czy i kiedy trafi do nefrologa
Cukrzyca nie jest zaburzeniem, które da się łatwo wyleczyć, na przykład ziołami. To skomplikowana choroba metaboliczna, która niszczy wiele elementów organizmu, w tym naczynia krwionośne. Uszkodzenie naczyń w nerkach u pacjenta z cukrzycą jest bardzo istotne, bowiem przez narządy te przepływa co piąta kropla krwi. Nerki są bardzo dobrze ukrwione, ale znajdujące się tam liczne naczynia krwionośne są niezwykle wrażliwe na zaburzenia glikemii. Wysokie stężenie glukozy we krwi skutkuje tym, że w nerkach bardzo szybko pojawiają się nieprawidłowości, a sam postęp uszkodzeń wywołanych nieustabilizowaną cukrzycą też jest bardzo szybki. Widać więc, że choroby nerek są nadzwyczaj groźne; przyspieszają też miażdżycę we wszystkich typach naczyń, także w układzie wieńcowym. Z tego powodu warto stosować się do zaleceń lekarza i skrupulatnie wykonywać badania – bez oszukiwania, ponieważ tylko na podstawie rzetelnych wyników diabetolog będzie mógł odpowiednio wcześnie wysłać pacjenta do nefrologa.
W Polsce mamy bardzo dobrą opiekę diabetologiczną i nefrologiczną. Jednak lekarz jest tylko konsultantem, przewodnikiem w procesie leczenia, natomiast leczy się pacjent i to on jest odpowiedzialny za realizację swojego leczenia. Bo to pacjent stawia się na wizytach u lekarza, wykonuje zalecone badania, bierze leki, dawkuje sobie ruch. Albo też wszystkiego tego nie robi. Problemem jest również niekonsekwencja pacjentów w działaniu bądź luzowanie samodyscypliny, której wymaga leczenie cukrzycy.
Jeśli lekarz zleca jakieś badania lub konsultacje, można zapytać, jaki jest tego cel, ale odpowiedzialny za swoje zdrowie pacjent powinien zalecenie lekarskie czy badanie wykonać, gdyż na podstawie wyników badań dobierane są metody i środki lecznicze. Wykonanie badań jest bardzo istotne w przypadku nefropatii cukrzycowej, gdyż choroba ta nie daje żadnych objawów. Informują o niej przez długi czas tylko nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych.
Nefropatię cukrzycową można cofnąć, ale…
Cukrzycową chorobę nerek na jej pierwszych etapach można odwrócić – pod warunkiem, że pacjent podejmie ze swojej strony wysiłek, który umożliwi takie działanie. W przeciwnym wypadku choroba nabierze charakteru postępującego, aż dojdzie do momentu, w którym pogarszanie się czynności nerek będzie stałe i ciągłe – progres choroby będzie można wówczas jedynie spowolnić, ale nie będzie można go zatrzymać. Z tego względu przewlekłą chorobę nerek należy wykrywać jak najwcześniej.
W leczeniu cukrzycy i cukrzycowej choroby nerek podstawą jest dieta. Leczenie dietą jest proste, kiedy osoba z cukrzycą ma unikać węglowodanów – z uwagi na zaburzoną glikemię. Kiedy jednak do cukrzycy dołącza przewlekła choroba nerek, dodatkowo trzeba unikać w diecie białka. I sprawa się komplikuje. Można oprzeć jadłospis o tłuszcze, ale to z kolei zwiększa ryzyko miażdżycy. Zatem również z powodu problemów związanych z komponowaniem diety należy jak najwcześniej leczyć cukrzycę.
Mamy leki, które są bardzo skuteczne w leczeniu cukrzycy, ale większość z nich może być stosowana u pacjentów, dopóki nie wystąpi przewlekła choroba nerek. Do tej pory mieliśmy duże trudności z dobraniem leków i niewydolność nerek tak naprawdę trzeba było przechodzić na insulinie. Od niedawna mamy nareszcie leki, które można podawać pacjentom do czasu, dopóki mają oni diurezę – włącza się je do momentu, dopóki istnieje 25% filtracji kłębuszkowej. Zatem – okres, kiedy można to leczenie rozpocząć i kontynuować, jest bardzo długi.
Terapia jest, niestety, kosztowna, ale – na szczęście – istnieje i nie trzeba brać insuliny, gdyż leki mają za zadanie blokować wchłanianie zwrotne cukru w nerkach. Można w ten sposób wyprowadzić z organizmu wraz z moczem nawet kilkadziesiąt gramów glukozy. Jest to leczenie, które wymusza na pacjencie przyjmowanie dużej ilości płynów – należy o tym pamiętać.
W razie, gdy nie ma innego sposobu, trzeba stosować insulinę.
