Skutkiem endometriozy może być niepłodność i związane z tym między innymi problemy z zajściem w ciążę. Dlatego kobiety, które są niepłodne, powinny udać się do ginekologa, aby wykluczyć istnienie endometriozy.
Endometrioza jest chorobą, która dotyka – według różnych szacunków – 10-20% kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się wszczepianiem i rozrostem komórek endometrium (błony śluzowej macicy) poza macicą w obrębie jamy brzusznej – w jajnikach, jajowodach, jelitach, otrzewnej. Ma różne postacie – może być rozsiana, w postaci wielu guzków zlokalizowanych w miednicy, czy przyjmować formę torbieli czekoladowych, wypełnionych zhemolizowaną krwią. Jest chorobą dość nieprzewidywalną, dającą wiele różnych objawów, głównie bólowych i dysfunkcyjnych. Mówi się w endometriozie nawet o triadzie bólowej, gdyż ból pojawia się przy miesiączkowaniu, współżyciu i wypróżnianiu. Choroba może też nie dawać objawów bólowych, a dolegliwości nie muszą korelować z zaawansowaniem zmian i mogą być bardzo niecharakterystyczne. Wskutek tego endometrioza może być bardzo długo nierozpoznana. Kiedy do lekarza pierwszego kontaktu bądź lekarza rodzinnego zgłasza się kobieta skarżąca się na niezidentyfikowane bóle brzucha, konieczne jest wykonanie dokładnej diagnostyki i skierowanie na konsultację ginekologiczną.
Endometrioza a ciąża
Pojawienie się endometriozy nie jest skorelowane z wiekiem kobiety, ale nasilenie tej choroby – już tak, ponieważ zmian wywołanych przez endometrium wrastające w różne obszary ciała z każdym cyklem miesiączkowym jest coraz więcej. Dzieje się tak, gdyż wszczepiające się poza jamą macicy endometrium reaguje identycznie jak prawidłowa błona śluzowa na zmieniające się stężenia hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. Na początku cyklu, kiedy rośnie stężenie estrogenów, endometrium zaczyna przyrastać i ulega pogrubieniu, a dojrzewa pod wpływem progesteronu. Później, kiedy dochodzi do obumarcia ciałka żółtego, które po owulacji wydziela hormony płciowe, ektopowe, czyli zewnętrzne obszary endometrium obumierają i zaczyna się krwawienie miesięczne. W endometriozie wywołuje to krwawienie wszędzie tam, gdzie usadowiła się przemieszczona błona śluzowa macicy. Powoduje to powstanie krwotocznych torbieli endometrialnych, wypełnionych zhemolizowaną krwią. Całość tego zjawiska wywołuje nieswoisty stan zapalny w obrębie miednicy i jamy brzusznej kobiety. W połączeniu z uszkodzeniem narządów miednicy, w tym jajników i jajowodów, może to doprowadzić do niepłodności.
Możliwości leczenia endometriozy istnieją, ale…
…trzeba pamiętać, że jest to choroba warunkowana najczęściej genetycznie, co powoduje, że można ją leczyć, ale nie da się jej wyleczyć.
Endometriozę możemy leczyć farmakologicznie lub inwazyjnie. Terapia zawsze musi być dobrana do konkretnej pacjentki. Kobiety w wieku rozrodczym, które chcą mieć dzieci, ale są niepłodne, diagnozujemy pod kątem przyczyny niepłodności. Jeśli nie ma dużych zmian w obrębie jajników, sugerujemy zajście w ciążę, Jeśli nie uda się począć dziecka w sposób naturalny, stosujemy metody rozrodu wspomaganego. Ciąża działa na kobiety z endometriozą bardzo korzystnie i stabilizuje rozwój zmian, gdyż w czasie jej trwania ustaje miesiączkowanie, co oznacza, że endometrium pozostaje w stabilnym stanie.
U młodej kobiety, która ma silne dolegliwości bólowe, ale nie zamierza na razie zachodzić w ciążę, stosowane są preparaty hormonalne, których zadaniem jest doprowadzić do zaniku endometrium. Jeśli śluzówka macicy przestaje krwawić, dolegliwości bólowe stopniowo ustępują. Jednak odstawienie leków hormonalnych prowadzi do nawrotu endometriozy.
W przypadku dużych zmian, w szczególności przy dużych torbielach endometrialnych bądź zrostach powodujących silne dolegliwości bólowe, możliwe jest wykorzystanie potencjału leczenia operacyjnego. Standardem jest laparoskopia z uwagi na jej walor małoinwazyjny.
