Rak dróg żółciowych jest rzadko diagnozowaną chorobą nowotworową. Rocznie w Polsce wykrywa się go u około 1800 osób. Niestety, u 8 na 10 pacjentów rak dróg żółciowych jest rozpoznawany w zaawansowanym, nieoperacyjnym stadium. Zwiększone ryzyko zachorowania obserwuje się u osób otyłych, z rozpoznanym zespołem metabolicznym (otyłość brzuszna), palących papierosy, nadużywających alkoholu oraz zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu B i C.
Rak dróg żółciowych jest pierwotnym nowotworem wątroby. Powstaje w nabłonku wyścielającym drogi żółciowe, które transportują żółć z wątroby do dwunastnicy. Może także rozwijać się w nabłonku pęcherzyka żółciowego, który pełni funkcję magazynu żółci wydzielanej przez wątrobę.
Objawy i diagnostyka raka dróg żółciowych
W przypadku nowotworów dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego nie istnieją badania przesiewowe. Dlatego tak istotne jest regularne wykonywanie podstawowych badań kontrolnych, takich jak:
- morfologia krwi,
- OB,
- stężenie glukozy we krwi,
- próby wątrobowe,
- ogólne badanie moczu,
- USG jamy brzusznej.
Jeśli niepokojące objawy np. nudności, wymioty, bóle brzucha, żółtaczka, gorączka utrzymują się przez tydzień lub dłużej, należy pilnie skonsultować się z lekarzem.
Żółtaczka jest jednym z najczęstszych objawów raka dróg żółciowych i pojawia się, gdy guz blokuje przewód żółciowy, uniemożliwiając odpływ żółci do jelita cienkiego. W efekcie żółć odkłada się w tkankach, powodując zażółcenie skóry oraz białek oczu. Ten stan określa się jako żółtaczkę mechaniczną.
Metody leczenia i wyzwania terapeutyczne
Rak dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego często rozwija się bezobjawowo na wczesnym etapie. W większości przypadków nowotwór wykrywany jest w zaawansowanym stadium lub przypadkowo podczas rutynowego USG. Jednak im wcześniej zostanie rozpoznany, tym większe są szanse na skuteczne leczenie.
Chorzy powinni być leczeni w wyspecjalizowanych ośrodkach przez doświadczonych specjalistów. Optymalna terapia powinna być ustalana przez interdyscyplinarny zespół lekarzy, obejmujący chirurgów, gastroenterologów, radiologów, onkologów oraz pielęgniarki onkologiczne.
W początkowej fazie choroby możliwe jest chirurgiczne usunięcie zmiany nowotworowej wraz z marginesem zdrowej wątroby oraz węzłami chłonnymi. W niektórych przypadkach po operacji stosuje się chemioterapię, terapię celowaną lub terapię skojarzoną.
Jeśli choroba jest zaawansowana lub pojawiły się przerzuty, konieczne jest leczenie systemowe. Wówczas stosuje się: chemioterapię, terapię celowaną lub immunoterapię.
Od ubiegłego roku pacjenci mogą otrzymywać immunoterapię równolegle z chemioterapią w ramach programu lekowego leczenia raka dróg żółciowych oraz raka wątrobowokomórkowego. Immunoterapia może zwiększyć skuteczność terapii, ale jeśli nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarze mogą wprowadzić inny schemat leczenia.
Kluczowe znaczenie mają badania molekularne, ponieważ około 40% pacjentów z rakiem dróg żółciowych ma określone mutacje genetyczne, które mogą być celem terapii spersonalizowanej. Obecnie dostępne są leki celowane dla mutacji BRCA oraz FGFR2, jednak w Polsce nie są one refundowane, a dostęp do badań molekularnych pozostaje ograniczony.
Sytuacja pacjentów z zaawansowanym rakiem dróg żółciowych wymaga poprawy, zwłaszcza w zakresie diagnostyki i dostępności do kolejnych nowoczesnych terapii. Wczesne wykrycie choroby oraz zastosowanie odpowiedniego leczenia mogą zwiększyć szanse pacjentów na dłuższe i lepsze życie.
