Wyrażenie „immuno” w pojęciu immuno-onkologii odnosi się do układu odpornościowego. W tej strategii leczenia stosuje się leki, które – w przeciwieństwie do tradycyjnej chemioterapii – nie działają bezpośrednio na komórki nowotworowe, ale reaktywują odporność i naturalne siły obronne organizmu. Z tego powodu leczenie immunologiczne nie zaburza procesów namnażania się zdrowych komórek i wiąże się wystąpieniem mniejszej liczby działań niepożądanych.
Immunoterapia nowotworów odgrywa coraz istotniejszą rolę we współczesnej onkologii. W 2018 roku Nagroda Nobla z obszaru medycyny i fizjologii trafiła do prof. Jamesa P. Allisona z USA oraz Tasuku Honjo z Japonii. Laureaci zostali docenieni przez Komitet Noblowski za ich wkład w rozwój tej przełomowej strategii leczenia.
Z osiągnięć nowoczesnej immuno-onkologii korzystają polscy Pacjenci. Pierwsza cząsteczka immunokompetenta została objęta refundacją w Polsce w marcu 2014 roku. Od tego czasu minęło już 10 lat. W 2024 rok weszliśmy optymistycznie – z rekordową liczbą leków onkologicznych w refundacji.
Dostęp do immunoterapii nowotworów
Immunoterapia jest dostępna w naszym kraju w ramach programów lekowych. Szczegółowe wskazania obejmują leczenie: czerniaka, raka płuca (niedrobnokomórkowego i drobnokomórkowego), międzybłoniaka opłucnej, raka nerki, raka urotelialnego, rak trzonu macicy, potrójnie ujemnego raka piersi, nowotworów regionu głowy i szyi, wybranych nowotworów przewodu pokarmowego oraz chłoniaka Hodgkina.
Warto odnotować, że od września 2020 roku do schematu terapeutycznego w leczeniu czerniaka włączono combo, czyli tzw. pierwszą podwójną immunoterapię.
Kryteria kwalifikacji do programów lekowych obejmujących immunoterapię są restrykcyjne i nie wszyscy chorzy je spełniają. Niektórzy pacjenci poszukują dostępu do najnowszych leków poprzez procedurę Ratunkowego Dostępu do Technologii Lekowych (RDTL).
Szansę na dostęp do immunoterapii za pomocą leków aktualnie nierefundowanych stanowi udział w badaniach klinicznych. Odbywają się one zarówno w Polsce, jak i za granicą naszego kraju. Warto na ten temat porozmawiać z onkologiem prowadzącym leczenie. Część osób szuka badań również na własną rękę. Największa, międzynarodowa wyszukiwarka badań klinicznych znajduje się na stronie www.clinicaltrials.gov.
Przyszłość immuno-onkologii zapowiada się fascynująco
Toczące się badania kliniczne wskazują światło dla przyszłej immuno-onkologii. Zdaniem ekspertów, dalszego postępu należy upatrywać w immunoterapii skojarzonej, w której stosuje się leki oparte na różnych mechanizmach działania.
Trwają intensywne prace nad spersonalizowaną szczepionką na raka (terapia mRNA), która działa poprzez zaznajomienie układu odpornościowego z markerami nowotworowymi. Badacze sprawdzają jej skuteczność i bezpieczeństwo w terapii czerniaka, raka płuc i innych nowotworów litych. Pierwsi pacjenci onkologiczni w Wielkiej Brytanii otrzymali niedawno wspomnianą eksperymentalną terapię mRNA. Czekamy na jej wyniki.
Duże nadzieje pokłada się w dalszym rozwoju adoptywnej immunoterapii CAR-T. Decyzją Ministerstwa Zdrowia z września 2023 roku, innowacyjna terapia CAR-T jest refundowana w Polsce w kolejnym wskazaniu – dla pacjentów z chłoniakami z komórek płaszcza.
