Dobrze dobrana proteza piersi bardzo korzystnie wpływa u kobiety po mastektomii na postawę jej ciała i postrzeganie oraz akceptację samej siebie.
Wyzwania po mastektomii
Pacjentki po operacjach nowotworowych piersi, takich jak np. mastektomia, szczególnie radykalna, mierzą się z wieloma wyzwaniami – głównie psychologicznymi i fizycznymi. Mastektomia uderza bowiem w poczucie kobiecości, może doprowadzić do wrażenia utraty części tożsamości, spadku samooceny i zmian w postrzeganiu czy akceptacji własnego ciała. Częste skutki mastektomii to również ograniczenie ruchomości i sztywność w obszarze pooperacyjnym, gdyż pacjentka powstrzymuje się przed wykonywaniem pewnych ruchów z powodu bólu, ale i strachu przed potencjalnym uszkodzeniem tkanek w miejscu poddanym operacji. W rejonie blizny nierzadko występuje też nadwrażliwość lub osłabienie czucia i mogą pojawić się zrosty. Będzie to miało wpływ na postawę fizyczną – kobieta, chcąc ukryć asymetrię klatki piersiowej lub zniwelować ból fizyczny po operowanej stronie, może ustawiać ciało w pewnym schemacie: wyciągać do przodu barki i głowę oraz zaokrąglać plecy. Daje to efekt „chowania” klatki piersiowej, ale też i grozi zaburzeniem postawy ciała.
Proteza piersi także z udogodnieniami
Istnieje wiele rodzajów protez piersi – możliwość wyboru jest ważna dla zdrowia i komfortu kobiet. Protezy pooperacyjne są tymczasowe i wykonane z lekkiego materiału; nie podlegają refundacji. Można je kupić jeszcze przed zabiegiem. Nie podrażniają i nie obciążają tkanek, dają poczucie symetrii, dzięki czemu już po operacji ułatwiają kobiecie adaptowanie się do nowej sytuacji. Zapewniane przez nie wyrównanie sylwetki korzystnie wpływa też na bodźce płynące do układu nerwowego.
Kolejną grupą są protezy silikonowe (refundowane zgodnie z przepisami NFZ): jednowarstwowe (podstawowe), oraz wielowarstwowe, z określonymi udogodnieniami. Protezy wielowarstwowe mogą mieć regulowaną objętość (przy pomocy dołączonej pompki) – jest to pomocne, gdy pacjentka ma wahania masy ciała. Są też protezy samoprzylepne – nie muszą być noszone w kieszonce specjalistycznego biustonosza, gdyż przykleja się je do skóry. Dostępne są też protezy z funkcją termoregulacji – dla kobiet aktywnych bądź ze zwiększoną potliwością. Protezy silikonowe mogą mieć też różny kształt i pełność, a także ciężar – standardowy, ale dostępne są również modele lekkie i ultralekkie.
Protezy częściowe stosowane są po zabiegu oszczędzającym pierś bądź przy symetryzacji piersi, gdy efekt końcowy nie został jeszcze osiągnięty. Przeznaczone są również dla kobiet, u których piersi rozwinęły się asymetrycznie, np. z powodu wad rozwojowych. Istnieją też protezy pływackie (nie są refundowane), wykonane ze specjalnego silikonu – kobieta nie musi przejmować się przekładaniem do stroju kąpielowego protezy noszonej na co dzień. Protezę pływacką po kąpieli wystarczy wyjąć ze stroju i opłukać pod bieżącą wodą, żeby zmyć z niej np. chlor.
Zlecenie na refundowaną protezę piersi przysługuje raz na dwa lata. Jest ważne przez rok od momentu wydania, ale czas do wypisania nowego zlecenia będzie liczył się od chwili realizacji poprzedniego. Warto więc jak najszybciej kupić protezę i rozpocząć bieg terminu uprawniający do uzyskania kolejnej refundacji. Zlecenie może wypisać chirurg onkolog, onkolog kliniczny, specjalista fizjoterapii, lekarz rehabilitacji, medycyny rodzinnej czy POZ.
Właściwy dobór kluczem do komfortu
Po mastektomii oprócz biustonosza pooperacyjnego, można dobrać od razu protezę pooperacyjną, która przy niezagojonej jeszcze ranie będzie mogła zastąpić odjętą pierś. Dzięki temu pacjentka po wyjściu ze szpitala od razu będzie czuła się bardziej pewnie, mając świadomość symetrii kształtu na klatce piersiowej. Proteza docelowa, silikonowa, musi być dobrana po całkowitym wygojeniu rany – to czas indywidualny dla każdej kobiety, ale przeciętnie to ok. 6-8 tygodni po zabiegu. Skóra musi być bez stanów zapalnych, otwartych ran, a blizna – elastyczna i niebolesna. Niewyleczona skóra może ulec podrażnieniu, będzie to pacjentce przeszkadzać i zniechęcać do noszenia protezy.
Protezę należy dobierać pod kątem stylu życia, kształtu, rozmiaru i wagi – wpływa to pozytywnie na postawę ciała pacjentki. Jeśli proteza będzie nieprawidłowo dobrana, może doprowadzić do problemów zdrowotnych, gdyż przy niesymetrycznym ustawieniu ramion pojawią się napięcia mięśni szyi, barków, pleców, a w konsekwencji – dolegliwości bólowe i z czasem nawet wady postawy.
Prawidłowo dobrana proteza sprzyja podejmowaniu przez pacjentkę aktywności ruchowej. Zabezpiecza też przed obrzękiem limfatycznym – za ciężka proteza obciąża biustonosz, powodując wpijanie się ramiączka lub bocznej części stanika i zamknięcie naczyń chłonnych co może skutkować gromadzeniem się w tym miejscu chłonki.
Kiedy kobieta czuje, że proteza stanowi z nią niemal jedność, redukuje to stres i lęk oraz napięcia emocjonalne, które towarzyszą leczeniu oraz wynikają ze świadomości braku piersi.
Miej czas na wybór
Dobór protezy powinien odbyć się w specjalistycznym sklepie medycznym, z asortymentem dedykowanym pacjentkom leczonym z powodu raka piersi i pod okiem wykwalifikowanego personelu. Pierwszej protezy nie należy kupować na szybko, tylko zarezerwować na to czas, spokojnie przeanalizować opcje, a dopiero potem dokonać wyboru. Warto zabrać ze sobą zaufaną osobę, aby stanowiła wsparcie, i kilka ulubionych bluzek – luźniejsze i bardziej opięte – żeby zobaczyć, jak prezentują się na mierzonych protezach i biustonoszach. Należy też podczas przymiarki ocenić, jak proteza zachowuje się podczas ruchu – unieść ręce, poruszać nimi, usiąść, wstać, pochodzić.
Przed wizytą w sklepie medycznym stan zdrowia kobiety powinien być zweryfikowany przez lekarza chirurga (oceni, na jakim etapie jest gojenie się rany, w jakim stanie jest blizna i czy skóra jest gotowa na założenie protezy) oraz specjalistę fizjoterapii (oceni postawę pacjentki, zwróci uwagę na wielkość protezy i jej ciężar, aby nie pogłębiała istniejących już problemów z postawą). Pomocą w samym doborze powinien służyć wykwalifikowany personel sklepu medycznego.
Protezę należy wymieniać co jakiś czas – nie tylko z powodu zużycia materiału, ale także z uwagi na zmiany w sylwetce i masie ciała pacjentki. Z wiekiem spada też napięcie tkanek i może wystąpić obrzęk limfatyczny. Wszystko to wpływa na dopasowanie protezy do ciała – gdy jest ono niewłaściwe, prowadzi do obniżenia komfortu noszenia protezy i zaburzenia postawy ciała. Ponadto pacjentka z czasem oswaja się z faktem, że ma odjętą pierś, pozwala sobie na różne aktywności i zaczyna dostrzegać coraz więcej własnych potrzeb – kobieta może chcieć zmienić wtedy protezę na lżejszą, przystosowaną do aktywności fizycznej czy pływania. Nowa proteza może wówczas stać się dla niej symbolem kolejnego etapu w życiu i jej drogi ku zdrowieniu.
