Czy poranna kawa może wpłynąć na to, jak śpimy w nocy? Okazuje się, że ten popularny środek pobudzający może zakłócać nocny wypoczynek, utrzymując mózg w stanie nadmiernej aktywności — nawet gdy śpimy.
Jak kofeina wpływa na mózg podczas snu?
Zespół naukowców z Kanady przeprowadził badanie, które pokazało, że spożycie kofeiny wieczorem wpływa na pracę mózgu w nocy.
„Wykorzystaliśmy zaawansowaną analizę statystyczną i sztuczną inteligencję, aby zidentyfikować subtelne zmiany w aktywności neuronalnej” — wyjaśnia Philipp Thölke, autor badania z Uniwersytetu w Montrealu.
Badacze zastosowali EEG, by obserwować zmiany w sygnałach mózgowych podczas snu. W wyniku działania kofeiny, mózg wykazywał większą złożoność sygnałów — szczególnie w fazie NREM, istotnej dla konsolidacji pamięci i regeneracji funkcji poznawczych.
Kofeina a sen – stan „krytyczności” mózgu
Ciekawym efektem działania kofeiny było zwiększenie tzw. „krytyczności” – stanu równowagi między porządkiem a chaosem.
„W tym stanie mózg funkcjonuje optymalnie. Może wydajnie przetwarzać informacje, szybko się dostosowywać, uczyć się i podejmować decyzje zwinnie” — mówi profesor Karim Jerbi, współautor badania.
Choć taki stan jest pożądany w ciągu dnia, w nocy staje się problematyczny.
„Kofeina stymuluje mózg i wprowadza go w stan krytyczności, w którym jest bardziej wybudzony, czujny i reaktywny” — tłumaczy Julie Carrier, współprowadząca projekt. „Chociaż jest to przydatne w ciągu dnia, może zakłócać odpoczynek w nocy: mózg nie zrelaksuje się ani nie zregeneruje się prawidłowo”.
Badanie: kofeina osłabia fale odpowiedzialne za głęboki sen
W eksperymencie wzięło udział 40 zdrowych dorosłych, którzy przyjmowali kofeinę lub placebo przed snem. Okazało się, że kofeina nasilała fale beta (związane z aktywnością umysłową), a tłumiła wolniejsze fale theta i alfa — kluczowe dla głębokiego snu.
„Te zmiany sugerują, że nawet podczas snu mózg pozostaje w bardziej aktywnym, mniej regenerującym stanie pod wpływem kofeiny” — mówi Jerbi.
„Ta zmiana w rytmicznej aktywności mózgu może pomóc wyjaśnić, dlaczego kofeina wpływa na wydajność, z jaką mózg regeneruje się w nocy”.
Kto jest bardziej wrażliwy na działanie kofeiny?
Efekt był silniejszy u osób w wieku 20–27 lat niż u osób w średnim wieku (41–58 lat). Powód? Młodsze osoby mają więcej receptorów adenozyny — związku, który naturalnie wywołuje senność i jest blokowany przez kofeinę.
„Receptory adenozyny naturalnie zmniejszają się wraz z wiekiem, zmniejszając zdolność kofeiny do ich blokowania i poprawy złożoności mózgu” — wyjaśnia Carrier.
Kofeina a sen: co wynika z badań?
Z uwagi na powszechność stosowania kofeiny, naukowcy apelują o ostrożność. Związek kofeiny a snu może mieć większe znaczenie, niż sądzimy — szczególnie dla młodszych osób. Badacze podkreślają potrzebę dalszych analiz, by stworzyć bardziej spersonalizowane zalecenia dotyczące spożywania kofeiny na różnych etapach życia.
Źródło: University of Montreal
